Plan ochrony rezerwatu przyrody Borowiec
25 października 2018 r. zacznie obowiązywać plan ochrony rezerwatu przyrody Borowiec. Plan ustanowiony jest na 20 lat i określa działania, jakie należy podjąć, aby zachować cel ochrony rezerwatu - rzekę Zwoleńkę z jej doliną i przyległymi terenami, będącymi ostoją żółwia błotnego. Ustanowienie planu ochrony zostało poprzedzone przeprowadzeniem inwentaryzacji przyrodniczej, która była źródłem informacji o walorach przyrodniczych tego miejsca oraz o stanie ich ochrony. W planie zidentyfikowano zagrożenia oraz określono sposoby ich eliminacji lub ograniczania.
Rezerwat Borowiec od dawna jest największą ostoją żółwia błotnego Emys orbicularis na Mazowszu, a jego populacja w dolinie rzeki Zwoleńki należy do ważniejszych ostoi tego gatunku w kraju. W planie przewidziano do realizacji m.in. działania ukierunkowane na ochronę lęgowisk i siedlisk żółwi. W rezerwacie zaplanowano usuwanie drzew, krzewów oraz części darni z lęgowisk, usuwanie roślinności zarastającej torfianki, w których przebywają i zimują żółwie, a także utrzymanie piętrzenia na rzece warunkującego zachowanie odpowiednio wysokiego poziomu wody w zbiornikach i eliminowanie kłusownictwa oraz drapieżników naziemnych plądrujących gniazda gadów.
Rezerwat Borowiec wchodzi w skład Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 jako cześć obszaru Dolina Zwoleńki PLH140006, w którym żółw błotny jest jednym z przedmiotów ochrony. W związku z tym przewidziane są do realizacji działania wykraczające poza granice samego rezerwatu - monitoring stanu zachowania populacji i monitoring celów ochrony wskazanych w planie zadań ochronnych.
Czynna ochrona żółwia błotnego na terenie rezerwatu zapoczątkowana została w 1989 r., kiedy to pracownicy naukowi z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie prowadzili inwentaryzację żółwi błotnych, identyfikowali lęgowiska i inkubowali jaja w celu ograniczenia strat w lęgach i zasilenia dziko występującej populacji młodymi osobnikami. Obecnie główny nacisk kładziony jest na ochronę biotopu gatunku oraz jak najlepsze rozpoznanie rozmieszczenia osobników, ich lęgowisk i tras migracji.
Poza doliną Zwoleńki żółwie błotne widywane są również w innych rejonach województwa mazowieckiego, jednakże poza potwierdzonymi populacjami w Puszczy Kozienickiej i Lasach Garwolińskich są to obserwacje jednorazowe, nie zawsze wiarygodne i sprawdzone. W celu lepszego rozpoznania rozmieszczenia mazowieckiej populacji żółwi błotnych w 2015 r. zlecono inwentaryzację gatunku w wytypowanych przez specjalistów miejscach regionu radomskiego i Nadleśnictwa Garwolin. Okazało się, że żółw występuje w nieznanych dotąd lokalizacjach, które wymagają dalszych obserwacji. W marcu 2018 r. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Warszawie wystąpiła do Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie o dofinansowanie działania polegającego na inwentaryzacji żółwi błotnych na szerszą skalę przy użyciu tzw. markerów. Metoda ta umożliwia ustalenie z dużym prawdopodobieństwem czy w danym zbiorniku występuje żółw błotny w oparciu o pobranie niewielkiej próbki wody do badań.
Żółw błotny to jedyny rodzimy gatunek żółwia w Polsce. Objęty jest ścisłą ochroną gatunkową, wpisany do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt z kategorią „narażony na wyginięcie”, chroniony z mocy Dyrektywy Siedliskowej Unii Europejskiej. Głównym zagrożeniem dla populacji tego gatunku jest mała liczebność, izolacja stanowisk, drapieżnictwo oraz utrata lęgowisk, głównie w wyniku zarastania drzewami i krzewami. Nowym, coraz bardziej zauważalnym i realnym zagrożeniem staje się również obecność obcych gatunków żółwi, w tym w szczególności żółwia czerwonolicego Trachemys scripta elegant. Jak wynika z obserwacji ten północnoamerykański gatunek pomimo pochodzenia z innego kontynentu jest w stanie w naszym kraju przetrwać okres zimowy, a jako gatunek inwazyjny lokalnie wypiera nasze rodzime żółwie błotne z naturalnych stanowisk.
Teren rezerwatu przyrody Borowiec nie został udostępniony społeczeństwu.
Fot.: Cezary Pióro